Bazı anne babalar, çocuklarının oyuncağını ondan izin almadan atabiliyor veya başkasına verebiliyor. Çocuk, oyuncağını yerinde bulamayınca büyük hayal kırıklığı yaşıyor. Uzmanlar bu durumun çocuğun güven sorunu yaşamasına, duygusal bağ ve anıları açısından duygu yoğunluğu yaşamasına yol açacağını söylüyor.
Oyuncaklar çocuklar için ne anlam ifade ediyor?
Dr. Sabri Yurdakul: Çocukların yaşamında oyun ve oyuncakların önemi çok büyüktür. Oyuncaklar dönemin özelliklerini yansıtır ve çocukları yaşama hazırlar. Sosyal yönden kimlik gelişimlerini yönlendirir. Çocuklar oyuncaklarıyla duygusal bağ kurarlar ve onları sahiplenirler. Bu yüzden ailelerin, çocukların oyuncaklarını kaldırmaları ya da atmaları, onların izni olmadan başka çocuklara vermeleri onları duygusal olarak olumsuz etkiler.
Özge Selçuk Bozkurt (Çocuk Gelişimi Uzmanı): Bebeklik döneminden itibaren oyuncaklar, çocuk için ‘rahatlatan nesneler’ olarak karşımıza çıkar. Bir oyuncağın ‘oyun arkadaşı’ olarak görülmesi ise iki yaşından sonra başlar. Oyuncağın çocuk için anlam kazanması, o oyuncağı alan kişiye, kimlerle oynadığına, nasıl oynadığına göre değişebilir. Bu süreçte oyuncak, çocukluk çağının anı biriktirme aracı haline gelir. Dolayısıyla çocuk için önemi büyüktür.
Oyuncağını başkasıyla paylaşmak istemeyen çocuklar da ‘bencil’ olmakla suçlanıyor…
Dr. Sabri Yurdakul: Doğru bir yaklaşım değil. Oyuncağını paylaşmadığı için bir çocuğu bencillikle suçlamak ona haksızlık etmektir. Oyuncaklar çocuklar için özel anlam ifade edebilir. Bir baba, onun için çok özel olan arabasını başkalarıyla paylaşıyor mu veya bir anne onun için özel olan bir giysisini başkasına veriyor mu? Çocuk için de durum benzerdir.
Peki, çocuğun oyuncağını izinsiz olarak başkasına vermek doğru mu?
Dr. Sabri Yurdakul: Hayır değil. Bir oyuncağı yıkarken bile çocuğa sormak gerekir, çünkü o oyuncak ona ait ve oyuncağıyla ilgili anıları var ve ona sorulmadan atılan bir oyuncak çocuğun güven duygusunu zedeler. Ayrıca çocukların kimliklerinin, kişiliklerinin, sosyal uyumlarının gelişiminde oyuncakların önemi büyüktür. Aileler bunun farkında olmalı.
Özge Selçuk Bozkurt: Sevdiği bir oyuncağı yerinde bulamamak çocukta “Eyvah, sevdiğim şeyler kaybolabilir” algısını geliştirebilir. Özellikle okul öncesi dönemde çocuk, annenin geliş-gidiş fikrine ancak güvenle alışır. Aynı durum oyuncaklar için de geçerlidir. Hele ki “Oyuncağın eskimişti çöpe attık veya kuzenin istedi ona verdik” gibi bir açıklama da yapılmışsa, çocuk bunu “Nasılsa yenileri alınıyor” diye ya önemsemeyebilir ya da oyuncağını, sevdiği bir nesneyi ortadan kaldıran size karşı olan güveni sınanabilir. Yerine koyabileceği, rahatlama için yeni oyuncaklar arar belki ama “Annem/babam en sevdiğim oyuncağımı attı” cümlesini de aklından geçirebilir.
Anne babalara önerileriniz neler?
Dr. Sabri Yurdakul: Oyuncakların çocuklar için düşündüğümüzden daha çok anlam ifade ettiğinin farkında olmaları iyi olur. Bu sebeple çocuklara sormadan oyuncaklar yıkanmamalı, eskidiyse bile yenisiyle değiştirilmemeli, ona sorulmadan başkasına verilmemeli. Çocuğa çok fazla oyuncak almak da doğru değil, çünkü bu durum çocukta doyumsuzluk yaratacaktır. Genel prensip çocukların alınmasını istedikleri oyuncakları hemen almak yerine bir hafta sonra çıkıldığında aynı oyuncağı ısrarla isteyip istemediğine bakmak, eğer aynı ısrarla istiyorsa o zaman aile ekonomisine de uygunsa almaktır. Çocuklar her seferinde başka bir oyuncağın alınmasını aynı istekle ısrar edebilirler. Önemli olan, isteklerini erteleyebilme ve istediklerini daha iyi fark etmelerini sağlamaktır.
Özge Selçuk Bozkurt: Zaman zaman nasıl ona küçük gelen kıyafetlerini ayırıyorsak oyuncaklarını da ayırırken de birlikte hareket etmeliyiz. Asıl bireyselleşmesini, onun fikirlerini önemseyerek isteklerine saygı duyarak makul sonuçlara birlikte karar vererek destekleyebiliriz. Oyuncakları gruplara ayırırken de “çok oynadığı, az oynadığı, birine verebileceği, hiç oynamayacağı ama anı kutusunda saklayacağı” şekilde gruplayabiliriz. Böylelikle çocuğun beyninde de kategoriler oluşturmasını, düzen oturtmasını destekleyebiliriz. Anılarını depolayacağı özel alanlar oluşturalım ki, geçmişi ile barışık olsun, o oyuncakları ona huzuru çağrıştırsın.
